Op zoek naar een paar dagen weg met Hemelvaart, kwam ik uit op Nationaal Park De Alde Feanen in Friesland. Dit mooie park is maar liefst 4000 hectare groot en biedt veel mogelijkheden voor actieve recreatie zoals wandelen, fietsen en varen. En ook voor kinderen is er genoeg te doen. Wij waren nieuwsgierig naar wat het Nationaal Park De Alde Feanen te bieden heeft en zetten koers naar Friesland om een paar dagen te genieten van de mooie natuur. 

Over De Alde Feanen

Nationaal Park De Alde Feanen, de oude venen, ligt in het midden van Friesland en is een gebied van maar liefst 4000 hectare groot. De Alde Feanen bestaat uit laagveen, moeras met meren, sloten, veenplassen, graslanden en rietlanden. Er groeien meer dan 500 verschillende soorten planten. Ook vogels weten de weg naar de Alde Feanen goed te vinden. Er broeden maar liefst honderd verschillende soorten vogels waaronder ganzen, steltlopers, grutto’s en wulpen. In het gebied zijn dan ook een aantal vogelkijkhutten zodat bezoekers de vogels goed kunnen bestuderen. Midden in Nationaal Park De Alde Feanen ligt het dorp Earnewâld, (NL: Eernewoude) het kloppend hart van dit gebied. 

Geschiedenis van de Alde Feanen

Waarom zijn de Alde Feanen eigenlijk zo oud? De geschiedenis van dit gebied gaat duizenden jaren terug. Ongeveer 3500 jaar geleden onstond er in dit gebied op grote schaal veen. De ligging van het gebied vormde de ideale omstandigheden voor het gedijen van veen. Er waren vochtige westenwinden, veel neerslag, stijgende temperaturen en een trage afvoer van al dat overtollige water. Ook de mens heeft veel invloed gehad op het gebied. Men kwam erachter dat gedroogd veen, dat ook wel turf heet, een ideale brandstof was. 

Rond 1700 begon men met de vervening van het land. Het veen werd afgegraven en gedroogd. De gebieden die achter bleven overstroomden. Er onstonden grote plassen. Nadat turf niet meer als brandstof benodigd werd, bleef er een troosteloos landschap achter. De natuur nam weer bezit van dit cultuurlandschap waardoor er veel moerassen ontstonden. Boeren veranderden een deel van het landschap in weide- en hooilanden. Maar door de slechte leefomstandigheden, zoals het ontbreken van een goede infrastructuur, verdwenen de boeren al snel weer. 

Recreatie

Recreatie in het gebied De Alde Feanen kwam op in 1915. Mensen uit de omliggende dorpen en steden zoals Leeuwarden voeren met bootjes over de plassen en meren en genoten van het uitzicht. Er kwamen vakantiehuisjes en steeds meer mensen wisten het gebied te vinden. Na de Tweede Wereldoorlog werd het toerisme de belangrijkst bron van inkomen. Vandaag de dag is het Nationaal Park een populair gebied voor dagjestoeristen en toeristen die hier een paar dagen willen blijven. Men ontdekt al varen, wandelen en fietsend de schoonheid van dit oude veengebied.

Activiteiten

Nationaal Park De Alde Feanen is een perfect gebied om te wandelen en te fietsen. En ook met kinderen is er veel te doen. Wat dacht je van een wandeling door het bos op zoek naar kikkers of otters? Of spelen in het speelbos Pettebosk? Wij verbleven drie nachten in het gebied en gingen er regelmatig op uit. Zo leerden we de Alde Feanen goed kennen.

Informatiepunt

In het informatiepunt van Nationaal Park De Alde Feanen kun je terecht voor routes voor kanotochten, wandelingen, fietstochten of excursies in het gebied. Tevens is er in het informatiepunt een tentoonstelling over het Lancastervliegtuig R5682 at op 5 september 1942 boven de Waddenzee door de Duitsers werd neergeschoten en vervolgens neerstortte in de Alde Feanen. Vijf bemanningsleden wisten te ontsnappen met een parachutesprong. Een persoon kwam hierbij om het leven, de andere vier bemanningsleden werden krijgsgevangen gemaakt. Een persoon stortte neer met het vliegtuig en een bemanningslid wordt tot op de dag van vandaag vermist.

Op de plaats waar het vliegtuig neerkwam, staat nu de zwaluwhaven. Dit is een 32 meter lange muur met 251 gaten voor zwaluwen. De 251 gaten verwijzen naar het aantal vliegtuigen die in de nacht van 4 op 5 september 1942 opstegen vanuit Engeland. In de muur zijn tevens 12 gaten dichtgemaakt. Tijdens deze missie kwamen 12 vliegtuigen niet meer terug. Informatiepunt Nationaal Park De Alde Feanen, Wiidswei 32, 9264 T M Earnewald. Parkeren: gratis op parkeerplaats Earnwâld. Het informatiepunt is gesloten van januari tot en met maart. Kijk voor actuele openingstijden op de website.

Rugzakroutes voor kinderen

Leuk voor kinderen zijn de vier verschillende rugzakroutes die verkrijgbaar zijn bij het informatiepunt. De rugzakroutes zijn geschikt tot ongeveer 13 jaar. De rugzakken zijn gevuld met alles wat de jonge natuurranger nodig heeft op ontdekking door het bos. Er zitten weetjes, doe-opdrachten en een verrekijker in de rugzak. Je kunt kiezen uit de volgende routes:

-kikkerpad: geschikt voor kinderen van 4 tot 6 jaar. Op dit pad gaan kinderen op zoek naar kikkers en doen ze leuke doe-opdrachten

-otterpad: geschikt voor kinderen van 7 tot 12 jaar oud. Op het otterpad leren kinderen alles over het leven en het leefgebied van de otter. Kinderen kunnen ook een aantal experimenten uitvoeren zoals het meten van de watertemperatuur. Het otterpad loopt net als het kikkerpad door het Pettebos. Dit is een prachtig bos met vlonders, moeras en een speelweide.

-moerasroute: de moerasroute is geschikt voor kinderen van 8 tot en met 13 jaar. Hier worden wandelen kinderen door het moerasgebied en doen onderweg leuke doe-opdrachten

-escape-route: dit is de nieuwste rugzakroute die geschikt is voor kinderen van 10 tot 13 jaar. De route loopt ook door het Pettebosk. Onderweg mogen kinderen een mysterie oplossen met behulp van hints en materialen uit de rugzak. De route is beschikbaar vanaf juni 2025. 

De rugzakken zijn verkrijgbaar bij het informatiepunt van Nationaal Park De Alde Feanen van april tot en met oktober. Ze kosten 2,50 euro per kind. Het is aan te raden van te voren een rugzak te reserveren. Wij hadden helaas geen reservering gemaakt en toen wij er waren, waren er helaas geen rugzakken meer beschikbaar. Kijk voor meer informatie op de website van het Informatiepunt Nationaal Park De Alde Feanen. 

Pettebosk

Het Pettebosk is een bos dat speciaal is aangelegd voor educatieve doeleinden. Het bos is eigenlijk De Alde Feanen in het klein. Er zijn eilandjes, vlonders, bruggetjes en een natuurspeeltuin. Het bos bestaat uit moeras, petgaten, wilgenbomen en riet. Aangezien wij helaas geen rugzak konden krijgen, wandelden wij op eigen gelegenheid door het bos. We genoten van de vele weggetjes door het riet, de vlonders over het water, boomstammen over het water en de kruip-door-sluip-door paadjes. Ook speelden mijn kinderen in de speeltuin. Bij mijn dochter viel de speeltuin trouwens minder in de smaak. Door de paden en de hindernisbaan vond ze het meer een speeltuin voor honden. 

Wandelen

In het Nationaal Park De Alde Feanen zijn verschillende leuke wandelroutes. Wij kozen voor de route it Wikelslan van 5 kilometer.

It Wikelslan

De route It Wikelslan loopt door een moerasbos. Hier leven verschillende vogels die in andere delen van Nederland niet meer voorkomen. Ook zijn er op de route verschillende vogelkijkhutten en een uitkijktoren. Het gebied is echt een moerasgebied en op verschillende plaatsen zijn de paden dan ook erg zompig. Trek dus vooral stevige schoenen aan. 

De route begint even boven het dorp Earnewâld op de Dominee van der Veenweg. Hier parkeren we onze gehuurde fietsen en gaan vervolgens door een hek het wandelgebied in. Er zijn twee verschillende routes. Wij kiezen voor de lange route van 5 kilometer. Gelijk aan het begin van de route wandelen we langs plassen en veengebied. We steken een houten bruggetje over en komen dan in een gebied waar vroeger turf werd gestoken. Nu is dit gebied het rijk van de watervogels. Witte schoenen zijn hier af te raden! Daarna komen we in het bosgebied waar we over diverse vlonders en bruggen de vele slootjes oversteken. Het water staat hoog en de kinderen vinden al deze vlonders en bruggen erg leuk.

Na verloop van tijd verlaten we het bos en komen we op een zandpad. Aan dit pad liggen drie vogelkijkhutten en we bezoeken ze alle drie. Helaas zijn er niet veel vogels op het moment dat wij er zijn. De eerste vogelkijkhut ligt aan een wijde plas en op het eilandje voor de hut zitten een paar vogels loom in de zon. De tweede vogelkijkhut is geen hut maar de hoge toren it Wikelslan. Hier houden we een langere pauze en uiteraard beklimmen we ook de toren. Alhoewel het inmiddels wat regenachtig is geworden, kunnen we toch best ver kijken.

Na de toren lopen we over een bruggetje naar een ander stuk grasland en naar de derde vogelhut. Ook hier zien we heel in de verte een aantal vogels. Uiteindelijk komen we daarna na een korte wandeling weer terug bij de fietsen. Wandelroute it Wikelslan. Lengte: ongeveer 5 kilometer. Tijd nodig: 1 tot 1,5 uur met kinderen. Toegang: gratis. Horeca: nee. Sanitair: nee. Zorg voor stevige schoenen, want het pad kan erg modderig zijn. De route is te vinden op de site van Earnewald routes. 

Fietsen

Nationaal Park De Alde Feanen is ook een fietsvriendelijk gebied. Er zijn veel fietspaden en een aantal leuke fietsroutes. Onderweg langs de vele sloten en plassen is altijd wel wat te zien. Wij huurden onze fietsen op camping it Wiid en kiezen voor een route van ongeveer 15 kilometer.

Fietsroute Alde Feanen kort

Vanuit camping it Wiid nemen we eerst het pontje naar het dorp Earnewâld. Dit is op zich al een avontuur. We beginnen de route vervolgens naast de kerk en slaan hier linksaf. Zo passeren we het haventje van Earnewâld waar we gelijk al een korte stop inlassen bij de leuke speeltuin aan het water. We kijken hoe bootjes voorbij varen en spelen ook een spelletje schaak. Daarna rijden we het dorp uit en komen via het Smidspad op een lang schelpenpad langs de vaart. Halverwege het pad ligt een steiger. We stappen hier af en zoeken een fijn plekje om te zitten. We genieten van de voorbijvarende boten en zien hoe een Skutsje het zeil hijst. De zon schijnt en het is prachtig weer. We hebben echt dat vakantiegevoel. Na een half uur hebben de kinderen er genoeg van en we stappen weer op de fiets.

We fietsen daarna tot het volgende kruispunt waar we rechtsaf slaan. We komen nu op een lange rechte weg met flink wat tegenwind. Links van ons zijn graslanden en rechts van ons het gebied it Wikelslan waar we eerder al hebben gewandeld. Onze fietsroute gaat om it Wikelslan heen. Via de straat De Bolderen zien we de vogelkijkhutten vanaf de andere kant. Aan het einde van de weg steken we de hoofdweg over en komen we in een ander deel van de Alde Feanen. Na ongeveer een kwartiertje passeren we een boerderij met Friese paarden in de wei. Mijn dochter vindt Friese paarden prachtig. Er zijn ook veulens dus we blijven hier een langere tijd kijken naar hun capriolen. Na de boerderij komen we weer in het veengebied. Ook hier staat weer een vogelhut waar we even een kijkje nemen.

We maken nog even een korte omweg en komen zo uit bij de uitkijktoren Romsicht. Deze toren is 13 meter hoog en we hebben dan ook een prachtig uitzicht voer de omgeving en over het kanaal dat er naast loopt. Uiteindelijk komen we uit achter camping it Wiid waar we nog een korte stop houden bij zwemplaats Earnewâld. Hier is een kleine en leuke waterspeelplaats. Ondanks de fietstocht hebben de kinderen nog genoeg energie over om uitgebreid te spelen. Daarna fietsen we terug naar camping it Wiid. Fietsroute Alde Feanen kort. Lengte: ongeveer 15 kilomter. Tijd nodig: 1 tot 2 uur. Wij deden er iets langer over omdat we regelmatig even pauzeerden. De route staat beschreven op de website van Earnewald routes. 

Varen

Na fietsen en wandelen door de Alde Feanen willen we ook eens het gebied vanaf het water zien. We huren een bootje bij camping it Wiid en zetten koers naar het begin van onze uitgekozen route. 

Sloeproute

Het is nog vrij vroeg en er zijn nog niet zoveel andere boten onderweg. En dat is maar goed ook want wij zijn niet zulke goede schippers. We hebben gekozen voor een sloeproute van circa 1,5 uur met de naam Saiterpetten. We varen eerst langs Earnewâld zelf en slaan daarna linksaf het Sydsdjip en houden even in als een grote vrachtboot ons passeert. De golven laten onze sloep flink schommelen en dat vindt vooral mijn dochter best eng. Hierna wordt het rustiger en waren we bijna als enige op het kanaal. 

Halverwege slaan we linksaf en verliezen op wonderbaarlijke wijze een peddel uit de boot. Het duurt even om deze weer terug te krijgen maar we kunnen daarna verder. Na ongeveer tien minuten varen komen we langs de zwaluwhaven. De zwaluwhaven is een monument ter nagedachtenis aan het neergestortte Engelse gevechtsvliegtuit R5238 waarbij een persoon om het leven kwam. We houden hier een korte pauze. We zien helaas geen zwaluwen, maar er vliegen wel andere vogels de gaten van de muur in en uit. We varen daarna verder en komen op een meer met de naam Saiterpetten. Omdat het zo rustig is mogen de kinderen om de beurt even sturen. We genieten van de stilte, de rust en de ruimte om ons heen. Na de Saiterpetten slaan we een smal slootje in. We komen nu in een gebied met een wirwar van kleine slootjes waarvan de meesten alleen toegankelijk zijn met een kano. Dit is tevens een van de mooiste gebieden van de Alde Faenen. En alhoewel wij met onze sloep al deze inhammen niet in kunnen, genieten we toch van de prachtige omgeving. 

Na dit mooie stiltegebied komen we weer op een breder meer. Inmiddels is het een stuk drukker geworden op het water dus varen we dicht langs de oever. We zijn op het Sanemar. Zo langs de oever is het goed navigeren en varen en mijn oudste kind neemt een tijdje het stuur over. Via de Ulekrite komen we weer terug in de haven van Earnewâld. Door deze vaartocht hebben we een goed beeld gekregen van de Alde Feanen vanaf het water. Varen is echter niet onze hobby en het blijft bij deze ene keer. De route die wij hebben gevaren staat op ook op Earnewald routes.

Wil je liever niet zelf varen? Kies dan voor een excursie met de elektrische fluisterboot Blaustirns of huur een sloep met een schipper. 

Speelplaatsen

In Nationaal Park De Alde Feanen zijn verschillende leuke speelplaatsen voor kinderen. De meeste speelplekken liggen rondom het dorp Earnewâld. 

Pettebosk: in het Pettebosk is een grote speeltuin die vooral bestaat uit natuurlijke elementen. Op de speelweide zijn diverse houten palen, tunnels en een kabelbaan. Geschikt voor kinderen vanaf 4 jaar. Toegang: gratis. Sanitair: nee

Waterspeelplaats it Wiid: deze speeltuin aan het strandje van Earnewâld beschikt over een leuke waterpomp, een aantal speeltoestellen en een strandje. Ook is er een zwemgebied voor de allerkleinsten. De speeltuin is geschikt voor alle leeftijden. Toegang: gratis. Sanitair: ja, er is een toiletgebouw. 

Havenspeeltuin Earnewâld: Pal aan de haven van Earnewâld ligt de leuke havenspeeltuin met uitzicht over het water en de aangemeerde boten. Deze speeltuin is met afstand de favoriete speeltuin van mijn kinderen. Er staan diverse speeltoestellen en schommels en er is een kabelbaan. Ook is er een grote speelboot. Toegang: gratis. Sanitair: nee. 

Musea

Skûtsjemuseum

In het Skûtsjemuseum leren bezoekers alles over het Skûtsje, de beroemde Friese zeilboten. Hoe was het leven aan boord van een Skûtsje? Het antwoord krijg je in dit museum. Een deel van het museum is ingericht als smederij en zeilmakerij en achter het museum ligt een echt skûtsje. Voor kinderen zijn er allemaal spelletjes zoals zakhijsen, touwknopen en troswerpen. Skutsjemuseum. Adres: De Stripe 12, 9264 TW Earnewâld Parkeren: gratis naast het museum. Openingstijden: zie website. Prijzen: zie website. Horeca: ja. Sanitair: ja. 

Uit eten

Brasserie Westersail

In het dorp Earnewâld ligt brasserie Westersail. Hier kun je terecht voor lunch en diner met uitzicht op de haven. Op het menu staan onder andere diverse broodjes, soepen en hoofdgerechten als schnitzel en spareribs. Ook zijn er salades en diverse nagerechten. De prijzen varieren van 6 tot 25 euro. Brasserie Westersail. Adres: Wiidswei 1A, 9264 TL Earnewâld. Parkeren: gratis op de parkeerplaats Earnewâld. Openingstijden: vanaf 1 april. Menu: Nederlands. Kijk voor actuele informatie op de website. 

Accommodatie

Camping It Wiid

Voor ons verblijf in Nationaal Park De Alde Feanen boekten we een stacaraven van een particuliere verhuurder op camping it Wiid. Camping it Wiid ligt in de plaats Earnewâld en is een goede basis voor een bezoek aan het Nationaal Park. Je loopt vanuit de camping zo het Pettebosk in. Op camping it Wiid is een ruime keuze uit accommodaties, van chalet tot luxe vakantiehuis. De camping heeft een grote speeltuin en een leuk zwembad. Verder kun je hier ook fietsen en diverse boten huren. Er is een supermarkt en een restaurant met de naam De Meerpaal.

Vanuit camping It Wiid kun je met het pontje ” Hin & Wer” over varen naar het dorp. Dit kost 1 euro per overgang. Je kunt ook voor 8 euro een tienrittenkaart kopen. Wij waren erg tevreden over ons verblijf op it Wiid. Camping it Wiid. Adres: Koaidyk 109264 TP Earnewâld. Kijk voor meer informatie over de camping en voor het boeken van accommodatie op de website. 

Meer Nationale Parken? Wij hebben de volgende Nationale Parken bezocht: Nationaal Park De Meinweg.