Wat hebben een kaaskop, de eerste onderzeeër en een kanonskogel met elkaar gemeen? Het zijn allemaal begrippen waar de stad Alkmaar bekend om staat. Wij bezochten Alkmaar in de meivakantie en maakten met de kinderen een korte stadswandeling met speurtocht om de stad beter te leren kennen.

Alkmaar

Alkmaar is de stad van de beroemde kaasmarkt, gezellige straatjes, oude panden aan smalle grachten en ook de stad waar mijn eigen voorouders vandaan komen. Als kind kwam ik vaak in Alkmaar om te winkelen of om de kaasmarkt te bezoeken. En dit jaar besloot ik ook met mijn eigen kinderen naar Alkmaar af te reizen. 

Korte stadsgeschiedenis

Alkmaar komt voor het eerst in de boeken voor in de 10e eeuw. Toen was het nog een kleine nederzetting, omgeven door water en moerassen, met een kleine kapel en wat huisjes. In 1254 kreeg Alkmaar, of Alcmaria zoals deze nederzetting toen heette, van graaf Willem II stadsrechten. Er werden kastelen gebouwd en de jonge stad werd tot vestingstad omgevormd om de stad en de landerijen eromheen te verdedigen tegen de Westfriezen. Langzamerhand groeide de stad. Er kwamen markten en er ontstond een levendige handel van allerlei goederen, zoals vis en kaas. Over deze goederen werden tol en accijnzen geheven wat zorgde voor een goed gevulde schatkist. De stad dijde uit en veel geld werd besteed aan de bouw van stadswallen en vestingmuren. 

De victorie

Het jaar 1573 is misschien wel het allerbelangrijkste jaar van de stad. Dit is het jaar van het Beleg van Alkmaar. In de strijd tegen de Spanjaarden hielden de Alkmaarders dapper stand. Met pek en brandende takkenbossen werden de Spanjaarden tegengehouden en vervolgens werd het land rondom de stad onder water gezet door de dijken lek te prikken. De Spanjaarden vluchtten het gebied rond de stad uit. Het duurde nog tot 1648 voordat de Spanjaarden uit Nederland waren verdreven, maar de Alkmaarders waren trots op hun stad. In Alkmaar begon de victorie!

Vanaf 1600 werd Alkmaar de belangrijkste handelsplaats in de omgeving. De stad had een eigen vloot en trok veel rijke kooplieden aan. Vandaag de dag zijn hun mooie huizen nog steeds te bewonderen. De huidige stad Alkmaar heeft een mooi oud stadscentrum en staat internationaal bekend bij een groot publiek door de kaasmarkt.

Kaas

Alkmaar wordt ook wel de kaasstad genoemd en de inwoners kaaskoppen. In tegenstelling tot die andere kaasstad in Nederland, Gouda, had Alkmaar tot voor kort geen eigen kaas maar was het vooral een stad waar kaas werd verhandeld. Vanaf de 14 eeuw boden lokale boeren hun zelfgemaakte kazen op de markt aan. Als beloning voor hun getoonde moed, kreeg Alkmaar in 1581 het waagrecht: het recht om kaas en boter te wegen zodat de handel eerlijk verliep. De grote kazen werden verhandeld op het marktplein voor de Waag en zo ontstond de eerste kaasmarkt. In de 17e eeuw werd de kaasmarkt twee dagen per week gehouden, op vrijdag en zaterdag en in de 18e eeuw zelfs vier dagen. In de hoogtijdagen van de kaasmarkt werd er wel 300 ton kaas verhandeld. De huidige kaasmarkt is voornamelijk een grote toeristenmagneet die elke vrijdag (met uitzondering van de coronajaren 2020 en 2021) om 10.00 begint. Wil je meer weten over de gescheidenis van de kaas in Alkmaar? Bezoek dan ook eens het kaasmuseum in het waaggebouw. Helaas zijn wij hier zelf nog niet geweest maar binnenkort komen we terug naar Alkmaar en dan staat het kaasmuseum zeker op ons programma. 

Speurtocht Code Alkmaar

Op de dag dat we Alkmaar bezoeken is het regenachtig en koud. Nadat we auto op een industrieterrein even buiten het centrum hebben geparkeerd, wandelen we de stad in. Voor de gezelligheid zijn opa en oma vandaag ook mee gekomen. Oma is naast Alkmaar opgegroeid en kent de stad goed. Het is niet heel druk en al gauw hebben we een rondje door het centrum gelopen: door het Fnidsen via het Huis met de Kogel en de Kooltuin staan we snel weer terug op het Waagplein. En omdat de kinderen zich nu al vervelen, besluit ik in de plaatselijke VVV de speurtocht Alkmaar Code te kopen: een korte speurtocht door het centrum van Alkmaar met allerlei wetenswaardigheden en vragen over de stad. 

Speuren

De speurtocht begint op het Waagplein. Het is inmiddels zachtjes gaan regenen waardoor de kaart gelijk al nat wordt, maar dat mag de pret niet drukken. De eerste vijf vragen hebben allemaal betrekking op de Waag en de kaasmarkt en zijn redelijk snel opgelost. Na vraag 5 is er een klein probleem waar we niet uit komen. De kinderen moeten uitvinden welk dier zijn naam aan de brug heeft gegeven die op het Waagplein uitkomt. Er komen echter twee precies dezelfde bruggen uit op het Waagplein. De jongens rennen heen en weer tussen de twee bruggen maar op geen enkele brug staat een dier, of een naam van een dier of een hint. Uiteindelijk gokt mijn oudste op koe. Want de koe maakt melk en van melk maak je kaas. We wandelen verder via de Torenburg en de Kooltuin. Persoonlijk vind ik Kooltuin het mooiste straatje van de stad en ik probeer me voor te stellen hoe dit straatje er in de 17e eeuw uitzag. 

We zijn duidelijk niet het enige gezin dat deze speurtocht doet. Her en der zien we andere gezinnen met dezelfde kaart onderweg. Op de kaart zelf wordt veel uitleg gegeven over de geschiedenis van Alkmaar. De kinderen leren over gevels, over de geschiedenis van het Huis met de Kogel, over heldin Trijn Rembrandts en over de herkomst van de naam Kaaskoppen. Vooral mijn dochter is geboeid door het verhaal van Trijn Rembrandts en stelt duizend vragen over dat “dappere meisje”.

We komen langs plekjes die ook opa, die toch ook erg bekend is in Alkmaar, niet kent. Zoals de oude voormalige stadstimmerwerf en het Wildemanhofje. We gaan op in het verhaal over uitvinder Cornelis Drebbel, die de eerste onderzeeër heeft uitgevonden en we lachen om het verhaal van de leeuwen die met hun kont naar het wapen van Alkmaar wijzen. Na afloop van de speurtocht proberen mijn oudste twee kinderen de code te kraken, maar met een oma die als kind al in Alkmaar rondliep, is de oplossing zo geraden. 

De speurtocht Code Alkmaar is een leuke, korte speurtocht door het centrum van Alkmaar. Perfect geschikt als eerste kennismaking met de stad en geschikt voor kinderen tot en met 12 jaar. 

Praktische informatie

Waar: Alkmaar ligt op een half uurtje rijden vanuit Amsterdam in de provincie Noord-Holland.

Parkeren: het is helaas niet mogelijk gratis te parkeren in het centrum van Alkmaar. Goedkoop parkeren kan op het parkeerterrein Parcade aan de Pettemerstraat. Een dagkaart kost hier slechts 3 euro. Adres: hoek Pettemerstraat/De Simsonstraat 8, 1823 CT Alkmaar.

Kosten: parkeren 3 euro, speurtocht 2,50 euro

Tijd nodig: afhankelijk van de tijd die je in Alkmaar wil doorbrengen. Wij deden ongeveer 1,5 uur over de speurtocht.

Meer weten over Alkmaar? Kijk hier voor meer informatie