“Aw, nuts” was het commentaar van de Amerikaanse commandant McAuliffe op een brief van Duitsland waarin werd geeisd dat de Amerikanen zich zouden overgeven. Deze anekdote uit de Battle of the Bulge, ook wel het Ardennenoffensief genoemd, kun je onder andere vinden in het Bastogne War Museum. Dit museum staat volledig in het teken van de Slag om de Ardennen. Wij bezochten dit museum tijdens onze herfstvakantie in de Belgische Ardennen en leerden alles over The Battle of the Bulge.

Over het Ardennenoffensief

Het Ardennenoffensief, ook wel Slag om de Ardennen of The Battle of the Bulge genoemd, was een laatste Duitse aanvalspoging om de belangrijke haven van Antwerpen in te nemen. De Slag om de Ardennen werd uitgevochten tussen 16 december 1944 en 25 januari 1945 en kostte duizenden soldaten aan beide kanten het leven. Hitler’s plan was een snelle verrassingsaanval door de Ardennen naar Antwerpen. De Amerikaanse linies in dit deel van België waren zwak dus hij rekende op een snelle doorbraak. Eenmaal in Antwerpen zouden de Duitse troepen dan het aanwezige Britse leger kunnen omsingelen. 

In totaal werden drie eenheden van de Wehrmacht verzameld en werden zo’n 200.000 soldaten ingezet. De Duitse aanval op de Ardennen begon op 16 december met een aanval op de Amerikaanse basis in Monschau. De Amerikaanse troepen werden onder de voet gelopen en raakten in paniek. Het weer zat die dag ook goed mee voor de Duitse troepen want door de dichte nevel konden ze ongezien vooruit komen.

Het lukte de Duitse troepen op te rukken naar het Belgische stadje Bastogne. Door de verbeterde weersomstandigheden lukte het de Amerikanen in het achterland om versterkingen te sturen naar de Amerikaanse eenheden in Bastogne. De aanval van de Duitsers stokte in de bossen van de Ardennen. De Amerikaanse troepen boden hevig verzet en uiteindelijk slaagden ze erin om de Duitse troepen te verslaan. Beide kanten leden enorme verliezen en ook de gewone Belgische bevolking in Bastogne en de dorpen eromheen heeft enorm geleden. De sporen en overblijfselen van de Slag om de Ardennen zijn vandaag de dag nog altijd goed te zien.

Het Bastogne War Museum

Onze oudste kinderen zijn enorm geinteresseerd in alles wat met geschiedenis te maken heeft. Vooral de Tweede Wereldoorlog vinden zij fascinerend. Ik had dan ook tijdens onze herfstvakantie een bezoek aan dit museum ingepland.

Over het museum

Het Bastogne War Museum ligt even buiten de Belgische stad Bastogne. Bastogne wordt in het Nederlands trouwens ook wel Bastenaken genoemd. Het museum bestaat uit twee verdiepingen. Op de begane grond is de expositie over België in de Tweede Wereldoorlog. Ook is hier een winkel met een uitgebreid assortiment aan boeken, kleding, speelgoed en andere dingen. De kelder is helemaal gewijd aan de Slag om de Ardennen zelf. In het museum krijg je een audiotour die beschikbaar is in verschillende talen.

In deze audiotour maken we kennis met de vier hoofdrolspelers die ons begeleiden tijdens onze tocht door het museum. Hier en daar zijn ook enkele interactieve displays te vinden, zoals een spelletje met voedselbonnen en een spelletje waarbij je de juiste uniformen bij elkaar moet zoeken. De informatieteksten zijn standaard in het Frans, Nederlands, Engels en Duits. Over het algemeen bestaat de informatie in het museum echter uit foto’s, teksten en vele honderden voorwerpen die het verhaal van de Slag om de Ardennen vertellen. In combinatie met de audiotour krijg je zo een compleet beeld over wat voor verschrikkelijke gebeurtenissen zich in dit deel van België hebben afgespeeld. 

Leren over de Slag om de Ardennen

We bezoeken het museum op een doordeweekse donderdag. Het is die dag niet erg druk. We parkeren de auto gratis op de grote parkeerplaats voor het museum en lopen dan naar de ingang. Voor de ingang bevindt zich een kleine tentoonstelling over de Berlijnse muur. We zien diverse grote kunstwerken, een stuk beton van de muur en een bont gekleurde Trabi. Dochter Julia vindt dit kleine autootje te gek en wil er graag even mee op de foto. 

Bij aankomst in het museum krijgen we na controle van de tickets een audioguide in het Nederlands. Na een korte uitleg over de werking kunnen we het museum betreden. De audiotour is heel simpel. Het verhaal begint vanzelf te spelen als je bij het plaatje van een luidsprekertje komt. 

Vier hoofdpersonen

In de eerste ruimte zien we een grote tank en de audiotour begint gelijk. We maken kennis met de vier personages die ons op onze route zullen begeleiden: Emil, een 13-jarige schooljongen uit Bastogne, Mathilde, een lerares uit Bastogne, Hans, een Duitse luitenant en Robert, een Amerikaanse korporaal. De personen hebben allemaal een ding gemeen: ze maken allemaal de Slag om de Ardennen in Bastogne mee. Op sommige momenten komen ze elkaar zelfs tegen. 

Eerste deel museum

Met onze vier begeleiders lopen we door de verschillende ruimtes. We leren alles over het verloop van de Tweede Wereldoorlog in België door middel van informatieteksten, foto’s, brieven, kaarten en voorwerpen. Wat waren voedselbonnen precies? Hoe beleefde de Belgische bevolking de oorlog? De jongens bekijken alles aandachtig, mijn dochter vindt het enorm saai.

Een unieke feature in dit museum zijn de filmsetachtige settings. Zo bekijken we een 3-D film in een nagebouwde Amerikaanse stafkwartier en horen we hoe de generaals met elkaar discussiëren. Het eerste deel van het museum is opgedeeld in verschillende onderwerpen: een stukje algemen informatie over de Tweede Wereldoorlog in België, een deel over het leven van de Belgische bevolking tijdens de bezetting, de landing van de geallieerden in Frankrijk en hun opmars naar België en tenslotte de bevrijding van België. Hierna vervolgen we onze weg naar de kelder.

Tweede deel museum

De onderste verdieping van het museum staat geheel in het teken van de Slag om de Ardennen. Dit vinden wij persoonlijk ook het interessantere gedeelte. Gelijk als we de trap af komen staan we in een ruimte met wel honderd voorwerpen: geweren, bommen, kleding, bagage van de vluchtende bevolking, tanks, motoren en nog veel meer voorwerpen. Enkele belangrijke stukken in de collectie van het museum zijn de originele Amerikaanse uniformen, een tank met een groot gat erin en de originele leren jas van de Duitse generaal Von Manteuffel, door hem zelf aan het museum geschonken. Von Manteuffel was trouwens maar een klein mannetje, mijn oudste zoon is de jas al ontgroeid. 

Het is soms emotioneel om de voorwerpen te zien. Zo ook als we bij de tank komen. Het grote gat van een inslag bezorgt mij koude rillingen. Dat er ook daadwerkelijk mensen om het leven gekomen zijn in die tank is een heftige gedachte. 

Ook in dit deel van het museum zijn interactieve filmzalen. De zalen laten allemaal een andere scene zien. Zo beleven we de strijd mee, gezeten op een boomstam in een bos. En zien we hoe Emil en Mathilde zich schuil houden in de kelder van een cafe. De settings zijn prachtig gemaakt met veel oog voor detail. We worden zo het verhaal ingezogen en leren over het lot dat onze vier begeleiders moeten ondergaan. 

Aan het einde van de tentoonstelling komen we langs een display met voorwerpen die zijn gevonden met een metaaldetector. Mijn middelste zoon gaat er zelf graag op uit met zijn metaaldetector en vindt dit de mooiste display om te zien. Daarna lopen we door de laatste zaal met aan beide kanten witte graven. Boven de graven hangen spiegels. Op elke grafsteen speelt een video met het verhaal van de gestorven persoon. Prive foto’s en verhalen, soms vertelt door nabestaanden, laten het leven van de soldaat voor en tijdens de Battle of the Bulge zien. Zeer aangrijpend om te zien.  

Geschikt voor kinderen?

Het Bastogne War Museum laat de bezoeker op een indringende manier kennis maken met de Slag om de Ardennen. Dit museum is niet geschikt voor kleine kinderen. De informatie is veel en lang. Mijn dochter van zeven was het na een uur al zat alhoewel ze het trouwens wel leuk vond om naar de hoofdpersonen te luisteren. Oudere kinderen in hoogste klassen van de basisschool en tieners die geinteresseerd zijn in de Tweede Wereldoorlog kunnen door de duidelijke audiotour wel alles goed volgen. 

In de buurt

Ook in de omgeving van het Bastogne War Museum kun je diverse interessante plekken van de Battle of the Bulge bezoeken. 

Battle of the Bulge Monument/Mardasson Memorial

Dit monument staat naast het Bastogne War Museum en werd opgericht ter ere van de gesneuvelde, gewonde en vermiste Amerikaanse soldaten. Het monument heeft de vorm van een vijfpuntige ster en staat op de Mardassonheuvel, een plek waar tijdens het Ardennenoffensief hevige is gevochten. Het monument is 12 meter hoog en bij mooi weer kun via een wenteltrap naar de top van het monument. Je hebt vanaf hier een prachtig uitzicht over de omgeving. De vijfpuntige ster is het symbool van het Amerikaanse leger. Op het monument staan de namen van alle toenmalige staten van Amerika. Ook is er een speciale zuil ter herdenking aan de 101 Airborne Division, de divisie onder leiding van generaal McAuliffe die door de Duitsers werden omsingeld maar dapper stand hielden. Adres: Colline de Mardasson naast het museum. 

Bos van de Vrede

Het bos van de Vrede ligt even buiten Bastogne in het dorp Bizory. Het vredesbos werd aangelegd in 1994 ter herdenking van de vijftigste verjaardag van de Slag om de Ardennen. Het bos is opedragen aan alle geallieerde soldaten, Belgische strijders en Belgische burgers die vochten voor de vrijheid. Aan de voet van elke boom ligt een plaat met de naam van een soldaat. Dit bos wordt altijd groter doordat er na een ingrijpende gebeurtenis op het wereldtoneel nieuwe bomen worden geplant. Het bos is vrij groot en in het midden is een open plek. Adres: aan de doorgaande weg Bizory even voorbij het gelijknamige dorp. Of volg de bordjes. Parkeerplaats: ja.

Foxholes in het Bois Jacques

Een van de heftigste dingen die we op deze dag bezoeken zijn de overgebleven foxholes in het Bois Jacques. Deze foxholes spelen ook een rol in de serie Band of Brothers. Door de foxholes in het bos wordt de Slag om de Ardennen zichtbaar en voelbaar. Hier probeerden de Amerikaanse soldaten zich tevergeefs te beschermen tegen het Duitse leger door zich in te graven in holtes in de grond. Het bos is verder nog bezaaid met grote en kleine bomkraters maar de foxholes zijn goed te onderscheiden. Naast de meeste foxholes staat een kaarsje, een Amerikaans vlaggetje of zelfgemaakte kruisjes van kleine takjes. Een bezoek aan dit bos is heftig en aangrijpend. Adres: weg tussen Bizory en Foy. Parkeerplaats: ja. 

Duitse begraafplaats Recogne en Foy American Memorial

Even voorbij het dorp Recogne passeren we een Duitse begraafplaats. We besluiten om een kijkje te nemen. Op deze begraafplaats liggen meer dan 6800 Duitse soldaten begraven die voor het grootste gedeelte sneuvelden tijdens het Ardennenoffensief. De begraafplaats werd oorspronkelijk opgericht door Amerikaanse soldaten. Aan de ene kant van de weg werden de Duitse soldaten begraven, aan de andere kant van de weg de Amerikaanse (Foy American Memorial). De Amerikaanse soldaten werden in 1947 allemaal herbegraven op de Amerikaanse begraafplaats Henri-Chapelle. De Duitse begraafplaats werd overgedragen aan Duitsland. De gedenkstenen op deze begraafplaats zijn sobere, grijze kruizen met hier en daar een persoonlijke noot van nabestaanden in de vorm van een kaars of bloemen. Op de begraafplaats is ook een herdenkingskapel. Adres: weg tussen de dorpen Foy en Recogne. Parkeerplaats: ja.

Bastogne

Het centrum van de stad Bastogne bestaat uit een lange, drukke, rechte winkelstraat met wat zijstraten en pleintjes. We parkeren de auto op de Place Saint Pierre en wandelen vanaf hier helemaal naar de Place McAuliffe. Hier staat het McAuliffe monument, een M4 Sherman tank. Na een uurtje in Bastogne houden we het voor gezien. De stad zelf is verder niet heel interessant en we zijn moe van alle indrukken. Parkeren: betaald parkeren op de Place Saint-Pierre tegenover de kerk of op de Place McAuliffe. Kosten: 1 euro per uur of 12 euro voor een hele dag. Kijk voor meer informatie over parkeren in Bastogne op de website. 

Praktische informatie

Waar: het Bastogne War Museum ligt even buiten de stad Bastogne in de Belgische Ardennen. Het museum is makkelijk te vinden. Adres: Colline du Mardasson 5, 6600 Bastogne.

Parkeren: gratis op de grote parkeerplaats voor het museum. Er zijn ook speciale plekken voor bussen en campers.

Openingstijden: van 25 februari tot 9 januari, elke dag van 09.30 tot 18.00. In de zomermaanden geopend tot 19.00. Kijk voor de actuele openingstijden op de website.

Prijzen: wij kochten een familiekaart. Deze family package kost 42 euro voor twee volwassenen en twee kinderen. Elk extra kind kost 7 euro. De audiotour per persoon is bij de prijs inbegrepen. Tickets moet je vooraf online bestellen en kun je betalen met iDeal. Je hoeft de tickets niet uit te printen. 

Tijd nodig: circa 2 tot 5 uur. Wij bezochten het museum van 10.00 tot 14.30 uur. 

Horeca: ja. In het museum is een bistro aanwezig.

Extra informatie: het museum is niet geschikt voor kleine kinderen. Je kunt het museum het best bezoeken met kinderen vanaf een jaar of 10 die geinteresseerd zijn in de Tweede Wereldoorlog. Het museum is geschikt voor rolstoelen en mensen die slecht ter been zijn. Op veel plaatsen staan bankjes om uit te rusten. Het museum beschikt over een lift. De audiogids is beschikbaar in vier talen: Frans, Nederlands, Engels en Duits. En neem na afloop ook nog een kijkje in de uitgebreide museumwinkel.

Kijk voor meer informatie over het Bastogne War Museum op de website.